ΨΗΦΙΣΜΑ

Του Κέντρου για τον Ευρωπαϊκό Νομικό Πολιτισμό του Α.Π.Θ.

Το Κέντρο για τον Ευρωπαϊκό Νομικό Πολιτισμό του Α.Π.Θ. αποφάσισε ομόφωνα την έκδοση ψηφίσματος καταγγέλλοντας τους μηχανισμούς παιδικής προστασίας όχι μόνον της χώρας μας αλλά και της Ευρώπης και, μάλιστα, της προστασίας τη ευάλωτης ομάδας του μεταναστευτικού-προσφυγικού, αυτής των ασυνόδευτων ανηλίκων. Ως γνωστόν, φθάνουν στην Ελλάδα χωρίς να συνοδεύονται από πρόσωπο που ασκεί, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τη γονική τους μέριμνα ή την επιμέλειά τους και χωρίς να συνοδεύονται από ενήλικο συγγενή που έχει έμπρακτα την επιμέλειά τους το χρονικό διάστημα, ωσότου αυτή ανατεθεί σε κάποιο άλλο, σύμφωνα με τον νόμο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΚΚΑ, του αρμοδίου φορέα για τον συντονισμό τοποθέτησης των ανηλίκων υπηκόων τρίτων χωρών σε δομές βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης φιλοξενίας, της 30ης Νοεμβρίου 2019, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες και μετανάστες (κυρίως από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν) στην ελληνική επικράτεια ανέρχονται στους 5276, εκ των οποίων 1184 χαρτογραφημένοι ασυνόδευτοι βρίσκονται σε άτυπες ή επισφαλείς συνθήκες στέγασης και ουσιαστικά πρόκειται για παιδιά που «η πολιτεία αγνοεί πού βρίσκονται, γεγονός που συνιστά ντροπή», όπως χαρακτηρίστηκε από την Υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Δόμνα Μιχαηλίδου στην εναρκτήρια εκδήλωση του 1ου Forum Θεσσαλονίκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Κέντρο εκτιμά ότι με δεδομένη τη γεωμετρική αύξηση των ροών προσφύγων και μεταναστών η πολιτεία αφενός αδυνατεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπή δυνατότητα στέγασής τους, ο αριθμός των οποίων, άλλωστε, είναι πολλαπλάσιος των δυνατοτήτων φιλοξενίας τους στη χώρα μας. Αφετέρου, αδυνατεί να έχει την πλήρη εποπτεία του συνόλου τους, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα έκθεσης σε πολλαπλούς κινδύνους για την ψυχοσωματική τους υγεία.
Θεωρούμε ότι με την άφιξη των ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα μας, τόσο στη νησιωτική όσο και στην ενδοχώρα, τα ζητήματα που οφείλει η πολιτεία να αντιμετωπίσει συνίστανται:
1) Στο γεγονός ότι σε Κέντρα φιλοξενίας μένουν σε σκηνές εκτός καταυλισμών
χωρίς φύλαξη ή άλλη εποπτεία, ώστε με το πέρας της υπηρεσίας των αρμοδίων υπαλλήλων οι ανήλικοι παραμένουν απολύτως απροστάτευτοι και βρίσκονται εκτεθειμένοι σε σοβαρούς κινδύνους, π.χ. αυτών της σεξουαλικής κακοποίησης.
2) Στην αδυναμία των Υπηρεσιών είτε αυτής του Ασύλου είτε της Αστυνομίας για καταγραφή, με αποτέλεσμα να φτάνουν ακόμη μέχρι τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα ακατάγραφοι.
3) Στη συρρίκνωση των δικαιωμάτων των ασυνόδευτων ανηλίκων λόγω της μη εφαρμογής του Προγράμματος Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, βασικός στόχος του οποίου είναι η προαγωγή της ευημερίας τους και η εξασφάλιση του βέλτιστου συμφέροντός τους με τη λειτουργία τριών θεσμών, του μονίμου επιτρόπου, του εποπτικού συμβουλίου επιτροπείας και της Διεύθυνσης προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων στο ΕΚΚΑ.
4) Στην έλλειψη συστηματικής μελέτης, πέραν της αδημοσίευτης που μόλις το 2018 εκπόνησε το Κέντρο για την Μελέτη και την Πρόληψη της Κακοποίησης– Παραμέλησης των Παιδιών του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, Δ/νση Ψυχικής Υγείας & Κοινωνικής Πρόνοιας, για το σύστημα παιδικής προστασίας (mainstream system) σε σύγκριση με τις Υπηρεσίες για τους ασυνόδευτους ή τους συνοδευόμενους πρόσφυγες. Εκτιμούμε ότι για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών αναπτύχθηκε ένα ασύμβατο σύστημα υπηρεσιών που στην πράξη ελάχιστα σημεία επαφής έχει με το mainstream σύστημα. Συνεπώς, το ερώτημα που προκύπτει είναι: έχουμε την πολυτέλεια της ες αεί διατήρησης δύο επάλληλων συστημάτων και, μάλιστα, χωρίς την ύπαρξη πόρων αφενός και, αφετέρου, υπάρχει προβληματισμός της κυβέρνησης για μια ενοποίηση των συστημάτων παιδικής προστασίας; Πεποίθησή μας είναι ότι έχει καταδειχθεί η σημασία να εξευρεθούν κατάλληλοι μηχανισμοί, ώστε τα ασυνόδευτα ανήλικα να μην είναι ούτε γκετοποιημένα ούτε και ανεξέλεγκτα ελεύθερα. Επομένως, για την επίτευξη αυτού του στόχου προτείνουμε:
* την άμεση πρόσληψη «Επιτρόπων» από τον ΕΚΚΑ
* την αίτηση άμεσης χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη λειτουργία σωστών δομών, στις οποίες θα διαμένουν ασυνόδευτοι ανήλικοι
* την άμεση αξιοποίηση ακινήτων ιδιοκτησίας του Δημοσίου και την επιβεβλημένη συνεργασία με ΜΚΟ, με στόχο τη δημιουργία νέων δομών
* την επίσπευση της υπεσχημένης από την Πολιτεία υλοποίησης του σχεδιασμού για την προώθηση εναλλακτικών μορφών παιδικής προστασίας, όπως αυτής της αναδοχής
* τη συνεργασία με την τοπική Αυτοδιοίκηση στην ελληνική επικράτεια για την εγκατάσταση παιδιών σε δομές χρηματοδοτούμενες τόσο από την Κομισιόν όσο και την ΕΕ για την αποσυμφόρηση νομών και νήσων
Τέλος, όσον αφορά στην προβληματική καταγραφή των παιδιών στην Υπηρεσία Ασύλου, δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε για την όξυνση του φαινομένου την ευθύνη των απορριπτικών αποφάσεων κρατών μελών της ΕΕ (πχ. της Ολλανδίας, της Γερμανίας και άλλων χωρών) σε θέματα οικογενειακής επανένωσης, με την αιτιολογία της εκπρόθεσμης υποβολής του αιτήματος.

Το Δ.Σ. του Κέντρου για τον Ευρωπαϊκό Νομικό Πολιτισμό Α.Π.Θ.